Sirene   als fabelwezen

Odysseus kon erover meepraten: sirenes waren zeer verleidelijke wezens. Half mens, half vis is dit fabelwezen uit de Griekse mythologie tot ons gekomen in afbeeldingen, die tot de weinige 'blote plaatjes' behoren die zelfs in de kerk geaccepteerd werden.
In de Oudheid liet de genoemde Griekse held zich vastbinden aan de mast van zijn schip, waarvan de roeiers het verleidelijke gezang van de sirenes niet konden horen omdat hun oren verstopt waren. Maar goed ook, want anders zou het schip, net als al die andere schepen voor de kust van Sicilië op de rotsen gelokt zijn. In onze streken hebben soortgelijke verhalen over zeemeerminnen onze dappere schippers menig ongerust uurtje bezorgd. Niet alleen op zee, zelfs in het fraaie Rijndal vergingen vele schepen door het soortgelijke gezang van de fraaie dame Loreley. Hoewel zij nooit gevangen is, blijken er daar sinds het uitdiepen van de gevaarlijk rivierbocht weinig schepen meer te vergaan.
Maar hoe is de wulpse sirene in de kerk gekomen? In moraliserende afbeeldingen bleek zij, liefst voorzien van een spiegel, heel geschikt als symbool voor de wellust. Het is niet bekend of er door die afbeeldingen minder gelovigen op de klippen zijn gelopen.




Tekst: Jean Penders, 09-2005. Bronnen: zie literatuurlijst. Foto: Jean Penders